ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΜΙΚΡΗ ΑΝΑΛΥΣΗ του βιβλίου ΗΛΕίασις των:
Καλλιόπη Δημητροπούλου
Φωτεινή Αζαμοπούλου
Τάκη Κούρβα
Γράφει ο Σωτήρης Μαντζούτσος
Τρεις νέοι ζωντανοί και δυναμικοί άνθρωποι ένωσαν την υψηλή πνευματική τους προίκα και δεινότητα και την έκαναν ΕΝΑ βιβλίο. Οι τρεις τους μαζί σε ένα βιβλίο. Ένα βιβλίο ποιητική γραφή ύψιστου κάλλους και πνευματικού αστείρευτου πλούτου, που ο τίτλος του φαίνεται σαν λογοπαίγνιο… όμως δεν είναι. Ετούτο το βιβλίο είναι υπερεμπλουτισμένο… φέρει πλούτο, που μπορεί μετά του απαιτητικού αναγνώστη αφού το έφαγε με τα μάτια του και το αφομοίωσε με το μυαλό του, να του προσδώσει πολλά χαρακτηριστικά και ειδικά βάρη, γιατί άλλωστε τα έχει. Εδώ βλέπουμε μια συνένωση, μια συζυγία τριών ευαίσθητων ψυχών και πλούσιων σε συναισθήματα ανθρώπων σε μία. Είναι μια πετυχημένη συνένωση και συζυγία πνευματικού έργου τριών συντοπιτών εργατών της σκέψης. Εργατών του υψηλού πνεύματος σε ακόμη υψηλότερο.
Πρόκειται για την κυρία Καλλιόπη Δημητροπούλου, την κυρία Φωτεινή Αζαμοπούλου και τον κύριο Τάκη Κούρβα. Και οι τρεις εξίσου καλοί και αγνοί φίλοι μου.
Αυτοί οι δημιουργοί, αυτοί οι τρεις νέοι άνθρωποι, που τους αξίζουν μύρια εύγε, μας δίνουν μέσα σε αυτό το βιβλίο σε 67 γραμμένες σελίδες με 46 ποιήματα, τεμαχισμένη την ψυχή τους! Αν ζητήσεις από τον αναγνώστη να ξεχωρίσει το καλύτερο, αυτόματα τον υποβάλλεις σε φρικτό ψυχολογικό μαρτύριο, ποιο από όλα αυτά τα ποιήματα να αφήσει δεύτερο; Δεν γίνεται. Πώς μπορεί ένας φυσικός, λογικός και ευαίσθητος Άνθρωπος να αδικήσει αυτά τα υπέροχα γραπτά σμιλέματα και έμψυχα ζωντανεμένα κάλλη, που το πρώτο-πρώτο που θα του προκαλέσουν θα είναι το ξεχείλισμα της ψυχής του από άφθονα αγνά συναισθήματα γλυκού πόνου, γλυκιάς συγκίνησης και δάκρυα κάθε γλυκιάς νοσταλγίας. Δεν χωρά εδώ καμία διάκριση, γιατί και οι τρεις θαυμάσιοι γράφοντες προσφέρουν, καταθέτουν ισότιμα και ισόποσα, το μεγαλείο της κοινής καταγωγής τους που δεν εξαγοράζεται με ΤΙΠΟΤΑ και είναι ο Νομός Ηλείας, ο Νομός που τους γέννησε, ο Νομός απ’ όπου και οι τρεις τους κατάγονται.
Εδώ πρέπει να ξεχωρίσω τα δύο μέρη της τεράστιου όγκου και βάρους σύνθετης λέξης που είναι και ο τίτλος του βιβλίου: ΗΛΕίασις. ΗΛΕΙΑ – ίασις. Για το πρώτο, για την Ηλεία είναι ωκεανοί η πίστη τους, οι τιμές, η αγάπη τους, το πάθος τους και τα ανυπέρβλητα συναισθήματά τους γι’ αυτήν. Είναι και η ίασις, το δεύτερο μέρος του τίτλου που μας επιτρέπει να δώσουμε αρκετές επισημάνσεις, εξηγήσεις και τοποθετήσεις.
Ίασις είναι η θεραπεία. Θεραπεία στη μάθηση, στη γνώση. Θεραπεία στο πνεύμα. Θεραπεία στην παιδεία και παιδεία. Θεραπεία στην επανάπαυση της συνείδησής μας ότι οι Αρχαίοι μας και οι τεράστιες παρακαταθήκες τους, που μας κληροδότησαν ως μη εξαγοράσιμες, ηθικές αλλά και υλικές αξίες, εμείς με σεβάσμια ευλάβεια και «δέος» θα τις διαιωνίσουμε στο μέλλον. Είναι κι άλλες πολλές ακόμη προσεγγίσεις που μπορούμε να κάνουμε, γιατί όπως λέει και ένας σοφός λόγος ότι το ξέχασμα, η λησμονιά, η λήθη προς σημαντικούς ανθρώπους, προς σημαντικά γεγονότα… είναι ο δεύτερος θάνατος. Όχι, εμείς αντιπαλεύουμε τη λήθη. Δεν αφήνουμε να περάσουν στη λήθη αυτοί οι σημαντικοί άνθρωποι και τα γεγονότα όλων των εποχών, από τη γνωστή μας Αρχαιότητα, μέχρι τώρα, ετούτη τη νεότατη εποχή που ζούμε στο τώρα.
Είναι και οι τρεις γράφοντες επιμελείς υμνητές του τότε και του τώρα. Αλυσιδωτά γραμμένες οι εποχές όλες, από τότε μέχρι τώρα, με ζωντανές αναφορές σε πρόσωπα, θεούς, ημίθεους, ήρωες, ανθρώπους, γεγονότα, τόπους και όλα αυτά… σημεία!
Γράφει η κυρία Δημητροπούλου στη σελίδα 14 για τον τόπο της Αρχαίας Ολυμπίας: «Ταξιδεύω στις ρίζες του χρόνου/η Ολυμπία στο άρμα της/γη του πάλλευκου χρώματος/ στο ιερό της Άλτεως λαμπρύνει το φως της». … «Στις αρχέγονες ρούγες ήλιος μου έλαχε/φλόγα που έθρεψε τις πρώτες ανάσες μου». Στη σελίδα 18 γράφει στο: Της γης μου εγκώμιο. «Σε ποιον κάμπο της Ήλιδας/να φυτέψω τη γλώσσα του Ομήρου/του Δία το χνάρι/της αγριελιάς τον κότινο». Στη σελίδα 33 γράφει στο: Η Καζάρμα του Καϊάφα. «Η Καζάρμα, το πέτρινο φρούριο/σηκώνει τα χέρια στο φως/υμνεί το αλάτι, το άσπρο κυκλάμινο/στου βουνού τ’ ακρωτηριασμένο φτερό».
Γράφει και η κυρία Αζαμοπούλου στη σελίδα 42: «μάρτυρας κι ο ασφόδε-λος/στης ακρόπολης την πιο ψηλή κορφή./Αμάραντη η ρίζα σε τόπο ακριβό./Πόσες κραυγές και πόσα τιτιβίσματα εδώ/πόσα σκιρτήματα ζωής./Αρχαία Σαμία!/Ηλιόφωτη ώρα ευτύχησες, ικέτης ταπεινός. Στη σελίδα 50 γράφει στο ΗΛΕίασις: «Στο πηδάλιο του γίγνεσθαι/πρωτοστατεί η ανδρεία/του Ολυμπι-σμού οι θεσμοί./Στη σκοτοδίνη των καιρών/γηγενών και ξένων πόθος/υπέρτατων κι επίγειων θεών». Γράφει έτσι για τους απόγονους της αγλαούς Ηλείας. Γράφει δε στη σελίδα 54 η κυρία Αζαμοπούλου, στο Χορταριασμένες γραμμές: «στον πρώτο αυτό σιδηρόδρομο./Ο μόνος που αναπνέει ενώνοντας τη Δύση/με το διαυγές αιώνιο φως της Ολυμπίας./Από την πόλη ως τα θειούχα Κυλλήνεια μάρμαρα/στις Ηλειοδιαδρομές/πολλά ειδύλλια πλέχτηκαν/στης αγάπης τα βαγόνια/απάνω στ’ αργό τους κύλισμα στις ράγες».
Γράφει ο κύριος Κούρβας με όλη τη ζεστασιά της ψυχής του για το Αρχαίο κάστρο Χλεμούτσι της Ήλιδας, μια κληρονομιά αληθινό στολίδι στο σήμερα, στην εποχή μας, σελίδα 72: «Το Χλεμούτσι της Ήλιδας, εκεί που στεριώνει την πέτρα η αστραπή/εκεί σφυρηλατείται της ιστορίας το φρόνημα/που βαστά μακριά τις επίβουλες σκέψεις». Γράφει στη σελίδα 80 στο έργο Στον κάμπο των ελαιών: «Το αμάραντο αγριελιάς στεφάνι/σαγήνευσε της Αθηνάς την καλλίγραμμη κόμη/και το ιώδες χρώμα του καρπού σου/των αρχαίων θεών ίαμα».
Μέχρι εδώ πρέπει να πω ότι λογικά-λογικά είναι αδύνατον να συλλάβεις με τη φαντασία σου τις μεγαλειώδεις ομορφιές του μοναδικού αρχιτέκτονα της φύσης! που έχει προικίσει αυτόν τον υπέρτατου κάλλους νομό, τον νομό Ηλείας. Για αυτό, για να σταθεί γιγαντιαία αυτό το βιβλίο ακουμπάει όλο απάνω σε αυτόν το νομό, που αξίζει τα πάντα άλλωστε. Πέρα από τις σελίδες που έχω ήδη καταγράψει, μπορείς να βρεθείς μπροστά στις σελίδες ακόμη: 16, 44, 45, 46, 61, 66, 68, 74, 76,77, 81, 82, 84, 85, για να εισπράξεις ολοκληρωμένο το κάλλος της φύσης του νομού Ηλείας.
Σελίδα 85: «Κάτω απ’ τη χαραυγή/έχτισε ο Λάδωνας/του Πηνειού τις υδάτινες γούρνες/που λούζει τη γούνα της η Βίδρα».
Θα ήταν μεγάλη δική μου παράλειψη αν δεν κάνω αναφορά σε όλα όσα παρατήρησα διαβάζοντας ένα ένα τα γραπτά τους και να πω ότι εντόπισα και σκάρωσα 4 ομάδες αναφοράς, διαφορετικές μεταξύ τους, που ας τις ονομάσω κατηγορίες: Η α) που ήδη έχω περιγράψει και καλύψει και αναφέρεται σε τόπους, τοπία και φυσικά κάλλη του νομού Ηλείας, ως και γεγονότα και λειτουργίες ακόμη. Η β) που αναφέρεται καθαρά στους Αρχαίους Θεούς. Η γ) που αναφέρεται σε Αρχαία, υψηλά, επιφανή πρόσωπα και η δ) που μιλάει ζωντανά για ανθρώπους «σημεία», σύμβολα που έχουν φύγει πρόσφατα από κοντά μας (κάποιοι είναι ακόμα στη ζωή) που όμως όλων αυτών η φωνή τους, οι πράξεις τους, το πέρασμά τους απ’ αυτή τη γη και η γραμμή τους από τούτο τον ορίζοντα δε θα σβήσει ποτέ, όπως και μέσα απ’ τις καρδιές όλων εμάς (όσων), των αληθινών ανθρώπων.
Γράφει για τους Θεούς στη σελ. 14 η κ. Δημητροπούλου: «Στα δωρικά τα μάρμαρα/ανεμίζει της θεάς η χρυσοποίκιλτη κόμη/αναριγά ο Ερμής και ο μικρός Διόνυσος…» Στη σελίδα 38 : «Και το αιώνιο αρχετυπικό σαρκίο της/να υμνεί τις φτερούγες του Ποσειδώνα».
Η κ. Αζαμοπούλου γράφει στη σελ. 44: «Ο πλουτοδότης Αλφειός/αρχαίος Έλληνας θεός/ στου Ολύμπιου Δία το ναό/στέκει ψηλά στο αέτωμα».
Γράφει ο κ. Κόυρβας σε αναφορές για τους Θεούς, Σελ. 66: «Αρχαία Ήλιδα, παιάνας με κιθάρα./Τον κόσμο σου εμόνιασες/ιδέες νέες φέρνεις/ θεοί σε ερω-τεύονται, πολιτισμού γεννήτρα». Στη σελ. 68: «Ζηλευτή η Ολύμπια ηρεμία/κάτω απ’ το ονειροπόλο βλέμμα του Ερμή». Και στη σελ. 77 διαβάζουμε: «Με μορφή αγέρωχης θεότητας στέκεις/πολιτισμού φιλόσοφο καταφύγιο/κάτω από του Επικούρειου Απόλλωνα το σεληνόφως».
Πόσο πνευματικό μορφωτικό υλικό, γνώσεις, μάθηση, μας κληροδότησαν πάρα πολλά Αρχαία πρόσωπα-προσωπικότητες, τόσο σημαντικοί και ανεξίτηλοι στην ιστορία που τους επικαλούμαστε και διδασκόμαστε και εμείς ακόμη στο σήμερα. Οι Αρχαίοι μας φωτισμένοι άνθρωποι.
Διαβάζουμε στη σελ. 14 από την Κ. Δημητροπούλου: «αναριγά ο Ερμής και ο μικρός Διόνυσος/στ’ ανάλαφρο χέρι του Πραξιτέλη./ Στο εργαστήρι του πνεύματος/ο Φειδίας ταχύνει το στέρνο του/φιλότεχνη θύελλα στους θεούς χτίζει φτερά». Σελ. 16: «στο αμμώδες ακροθαλάσσι της Ήλιδας/σιμά στους καταδασωμένους όχτους της λίμνης/έλουσαν την κόμη τους/ο Στράβωνας και ο γεωγράφος Παυσανίας».
Και στη σελ. 44 γράφει η κ. Αζαμοπούλου στο ποίημα Αρέθουσα και Αλφειός: «Στη διαδρομή του ποταμού/στήνεται ο νέος μύθος./Ιάματα αφειδώς/απ’ την πηγή ως τη θαλάσσια εκβολή/όλβια αγαθά στου Πέλοπα τη γη σκορπά».
Στη σελ. 68 διαβάζουμε απ’ τον κ. Κούρβα: «Απαράμιλλη του προσώπου του η αρμονία/ακριβοθώρητη η τέχνη του Πραξιτέλη». Διαβάζουμε στον Ηλειακό Πηνειό στη σελ. 79: «Δέθηκαν με τους άθλους/και το υγρό στοιχείο ρέει/στους μυστικούς δρόμους του Ηρακλή./Στον τόπο του καθαρμού/στου Νάρκισσου και της Ίριδας/τις ανθισμένες μυρωδιές/περπατά του Αυγεία το άσαρκο φάντασμα».
Αυτό που εγώ τιμώ ακόμη περισσότερο χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάτι άλλο το τιμώ λιγότερο ή υποτιμώ κάτι, είναι η αναφορά και των τριών εδώ γραφόντων στους νεότερους και νεότατους (σε χρονικές περιόδους) προικισμένους και αξέχαστους ανθρώπους. Έλληνες που το όνομά τους έμεινε και θα μένει ανεξίτηλο στην ιστορία ως παρακαταθήκη για όλες τις επόμενες γενιές. Μάλιστα κάποιοι απ’ αυτές τις προσωπικότητες και μπράβο βρίσκονται σήμερα στη ζωή. Τους φέρνουμε στο μυαλό μας ή και τους βλέπουμε μπροστά μας. Βλέπουμε μπροστά μας το έργο τους που είναι ζωντανή η αξιοσύνη τους. Τον υπέροχο ποιητή και εξαίρετο επιστήμονα γιατρό, τον Τάκη τον Σινόπουλο. Τον ποιητή του Ολυμπιακού πνεύματος, τον Τάκη Δόξα. Ο φιλικός Αναγνωστόπουλος. Ο μέγας αστροφυσικός μας, ο Διονύσης Σιμόπουλος. Ο στύλος του ανθρωπισμού, ο άνθρωπος με το γαρίφαλο, ο αγωνιστής Νίκος Μπελογιάννης. Ο μεγάλος σύγχρονος μουσικοσυνθέτης μας Ηλίας Ανδριόπουλος, ισότιμος και ισάξιος με τους μέγιστους, τους κορυφαίους, τους μετρημένους Έλληνες μουσικούς μας που διαπρέπει μαζί τους. Ο έξοχος ποιητής μας Γιώργης Παυλόπουλος. Καθώς και ο τεράστιος πεζογράφος μας ο Αντρέας Καρκαβίτσας.
Γράφει η κ. Δημητροπούλου για πέντε-έξι εξέχουσες μορφές-προσωπικότητες με καταγωγή από τον νομό Ηλείας, δίνει με άφθονο συναίσθημα, με άφθονη ψυχική αγάπη, με υπόκλιση στη μεγαλοσύνη τους, σε όλους, συναισθανόμενη ύψιστη τιμή που είναι αυτή και όλοι μαζί συντοπίτες, γέννες του ζηλευτού νομού Ηλείας. Γράφει στη σελίδα 20 για τον μεγάλο μας ποιητή Τάκη Σινόπουλο: «Τελικά σε θρέψανε τρία ποτάμια./Ο Ερύμανθος, ο Λάδωνας κι ο Αλφειός./Τα ίδια ποτάμια που θρέφουνε τη γη μου/τη βλογημένη γεννήτρα μου./Εκεί που σμάρια φύονται τα πευκιά/στου Γρύλλου τα αμόλευτα δάση/εκεί που ξετυλίγει η αγριελιά τον κότινο». Επίσης: «Μύριζες τη μπαρούτη, το πολυβόλο που θέριζε/την αιμάσσουσα πατρίδα/και θέριεψες του Ελπήνορα το στέρνο./Τον στόλισες μυρσίνες, δάφνες/μυρώθηκε ο νεκρός/στις μέρες του σαραντατέσσερα./Στον Νεκρόδειπνο εσύ βαστούσες τον αυλό/νοσήλεψες τις φάουσες λαμπάδες/-κορμιά που κάηκαν-/στης λευτεριάς το μετερίζι/με Κατοχή, Αντίσταση και Εμφύλιο σπαραγμό».
Γράφει για τον Τάκη Δόξα στη σελ. 22: «Στης ηλιαχτίδας το γιόμα/αγκίστρωνες το πνεύμα της Αρχαίας Ολυμπίας/το στροβίλιζες πάνω από την παλαίστρα/από την πύλη δρομέας το λαμπάδευες/στης Οικουμένης το στάδιο./Αιώνιο το ξόδεψες το φως σου/με την ποιητική πυροστιά σου/στο στέρνο του κόσμου».
Γράφει μέσα στα πολλά για τον Παγκόσμιο Ηλείο Αστροφυσικό μας Διονύση Σιμόπουλο, στην σελ. 28: «Ταξίδεψες στους αστρικούς λαβυρίνθους/στους κρατήρες της γνώσης πλανήθηκες/λιτανεία στ’ άστρα/στης ζωής σου το ταίρι/κι αναρριχήθηκες στις χαραγές της σελήνης/ιερουργός και μύστης στ’ απόκοσμο χάος».
Στη σελ. 30 γράφει η κ. Δημητροπούλου για τον Νίκο Μπελλογιάννη, τον άνθρωπο με το γαρύφαλλο. Για τον εθνικό μας ήρωα, τον έναν από τους πρωτοπόρους-πρωταγωνιστές πλέον, που μαχόταν για την ειρήνη, τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της πατρίδας μας. Για τον ακούραστο αγωνιστή. Διαβάζω: «Ο τόπος που σ’ έζωσε με σπάργανα από φως/φοράει ακόμα τη μορφή σου στο πέτο/στο δισάκι σου κουβαλάει τη δίψα τ’ ανέμου». … «κείνη την αποφράδα ώρα/σφίγγει τη γροθιά της η Έλλη/οι ήρωες οι σύντροφοί της σφίγγουν το χέρι/δεν κιότεψε στη λιγοσιά της ώρας./Ούτε και μεις κιοτέψαμε/αλλά ξέρεις Νίκο/εκείνη η λεύτερη πέτρα/που ’χτισες με το αίμα σου/στου Γουδιού τ’ απόσκιο/καταμεσής στην Άνοιξη/σήμερις εμίκρυνε, στένεψε πολύ…»
Διαβάζουμε και για τον Μεγάλο Μουσικό από την Ηλεία, τον Ηλία τον Ανδριόπουλο στη σελ. 35: «Μ’ ένα κλωνάρι ελιάς ζωνάρι/αποχαιρέτησες τα γονικά/τον τόπο σου με τις ασβεστωμένες ρούγες/τον πλάτανο και το πηγάδι της αυλής σου./Σεμνά τα βήματα στις μουσικές των αρχαγγέλων/σκαλί σκαλί τη δόξα ανεβαίνουν/τη μεγάλη ποίηση συναπαντούν/συνθέτουν και υμνούν».
Μετά έχουμε μια όμορφη, ζεστή και ζηλευτή αναφορά από την κ. Αζαμοπούλου για τον εξίσου μεγάλο ποιητή Γιώργη Παυλόπουλο που κρατά επάξια και αυτός τη δάδα της νεοελληνικής ποίησης ψηλά. Διαβάζουμε στις σελίδες 58 – 59: «Της ποίησης αναζήτησες τα κλειδιά/νόμιζες πως σου χρειάζονταν αντικλείδια/μα την κατέχεις τούτην την άπιαστη κυρά./Την συνταίριαξες με τον έρωτα/έσταξε αρμονία ο πόθος σου για την Κίρκη/γύφτισσα κι αν δεν ήτανε, τη σμίλεψες/η πιο γλυκιά αγαπητικιά σου γίνηκε/»… «μα θα ήθελα για μια στιγμή/αιώνια στο χέρι μου/την πένα σου να κρατούσα».
Όμως τώρα, οδεύοντας το ακάματο οδοιπορικό των 67 γραμμένων σελίδων του βιβλίου «ΗΛΕίασις» προς το τέλος του, θα περάσουμε και από τη σελ. 86 να υποκλιθούμε με πνευματικό δέος μπροστά στο διαμάντι την ελληνικών γραμμάτων της νεοελληνικής μας πεζογραφίας, τον Αντρέα Καρκαβίτσα, όπως με κατάθεση της ψυχής του μας το δίνει ο κ. Κούρβας: «Τις σκέψεις σου ξεφόρτωσες/τις έστειλες με «Λόγια της πλώρης»/στων χαρτιών τις ανασκαμμένες σελίδες/με τα αιθερόπλοα κατάρτια… Του λογισμού σου το ατμόπλοιο/ η «Αειφάγος» πεθυμιά σου/της επιστήμης σου γίνηκε γιατρικό/με την ηθογραφική σου γραφίδα./Με φαντασίας φτέρωμα/γροικάς τον «Ζητιάνο»/τότε που στον πόνο ο νους σου σάλευε/ντυμένος στο χακί»… «είναι κι αυτή η διαδρομή/εκεί στων Λεχαινών τον κόμβο/που τη μορφή σου συναντώ/στη στάση «Αντρέας Καρκαβίτσας».
Εγώ τώρα ως αναγνώστης που εκούσια έφαγα όλο ετούτο το βιβλίο λέξη – λέξη… θέλω να εκφράσω τα χιλιάδες εύγε μου σε όλους μα όλους τους δημιουργούς ετούτης της κορυφαίας και τόσο ποιοτικής δουλειάς που συνετέλεσαν στη γέννηση ετούτου του έργου, ετούτου του βιβλίου. Στα τρία λαμπρά παιδιά-ποιητές που με τα 46 ποιήματά τους τα οποία εύστοχα κι εγώ θα τα ονομάσω Ηλειοδιαδρομές, από την Αρχαιότητα μέχρι και το Σήμερα, έζησα και αποκόμισα τόσο όμορφα αισθήματα, γνώσεις, κάλλος και ομορφιές.
Στους φωτογράφους που θα τους παρομοιάσω με ενδυματολόγους, που έντυσαν εύστοχα και αντιπροσωπευτικά με 21 φωτογραφίες τις σελίδες του βιβλίου, που είναι και υποστηρικτές του! Και για όλο μαζί αυτό το υπέροχο συνολικό αποτέλεσμα-επιτυχία, τις εκδόσεις Βεργίνα που η επιτυχία τους έχει τη δική της φωνή.
Εύχομαι με όλη μου την καρδιά, σε όλους πάντα καλή υγεία, να κερνούν πάντα όλους εμάς τους αναγνώστες με αντάξιες δημιουργίες.
25/01/2019
Σωτήρης Μαντζούτσος, Λογοτέχνης
